Tomografi Nedir?

Tomografi Neden Çekilir? Tomografi ne zaman çekilir

Tomografi ne zaman çekilir

Tomografi 1915 yılında icat edilen ve 1930lu yıllardan itibaren aktif olarak kullanılan bir radyoloji yöntemidir. Bugün dünyada milyonlarca hastanın tomografi çektirdiği bilinmektedir. Tıbbi anlamda bir mucize olarak görülen tomografi, birçok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Tomografi neden çekilir sorusunun ise birçok cevabı bulunmaktadır. Bunun için öncelikle tomografinin nasıl bir özelliğe sahip olduğunu ve sunduğu imkanları bilmek gerekir.

Tomografi, röntgene benzeyen bir görüntüleme yöntemine sahiptir. Ancak röntgenden daha detaylı bir görüntüleme imkânı sunmaktadır. Günümüzde kullanılan bilgisayarlı tomografi cihazları sayesinde gerçek zamanlı olarak görüntüleme yapmak mümkün olabilmektedir. Tomografi, radyasyon yöntemiyle görüntüleme sağlar. Doku, hücre ve organların detaylı bir biçimde incelenmesine yardımcı olur.

Bu bakımdan birçok hastalığın tedavisinde tomografi çekiminin gerektiğini belirtmek doğru olacaktır. Kanserden travmalara, enfeksiyondan lezyon oluşumuna kadar birçok tıbbi durumda tomografi çekilmesi istenebilmektedir. Bu işlem sonucunda elde edilen görüntüler hastalığın tedavisinde ciddi anlamda yardımcı olacaktır. Ancak tomografinin normal şartlarda uygulanabilecek bir işlem olmadığını ve kesinlikle zorunlu olduğundan emin olunmadan çekilmemesi gerektiğini de belirtmek gerekir.

Tomografi, kanser vakalarında kesinlikle uygulanması gereken bir işlemdir. Kanser hücrelerinin vücut içindeki ilerlemesi ancak tomografi ile detaylı bir biçimde görüntülenebilir. Özellikle akciğer kanserinde erken tomografi çektirmenin hayat kurtardığı bilinmektedir. Kanser tedavisinde belli periyotlarla tomografi çekilmesi istenmekte ve bu çekimlerden alınan veriler tedavi sürecinde aktif bir biçimde kullanılmaktadır.

Kas ve doku zedelenmesinde çoğu zaman tomografi çekilmesi istenebilir. Tomografi işlemi dokuların detaylı bir biçimde görüntülenmesini sağlar. Dolayısıyla zedelenen bölgeyi görmek ve nasıl iyileşeceğini anlayabilmek için tomografi çektirmek gerekebilir. Özellikle kas dejenerasyonu söz konusuysa doktorun tomografi istemesi mümkündür. Böyle bir durumda tomografi çekmek kaslardaki zedelenme ve dejenerasyonun detaylı bir biçimde görüntülenmesini sağlayacaktır.

Kemik dokularındaki enfeksiyon ve dejenarasyonu görüntülemek için en etkili yöntem tomografidir. Hatta kemik dokularını görüntülemek için daha etkili bir yöntemin mevcut olmadığını söylemek de doğru olacaktır. Kemiklerdeki zedelenmeleri, iltihapları ve diğer dejenerasyonları görmek, tedavi sürecinde ilerleyebilmek için hastadan tomografi çektirmesi istenebilir. Standart kırık vakaları bunun dışında kalmaktadır.

Vücudun herhangi bir yerindeki iyi ya da kötü huylu ur oluşumunda da tomografi istenebilir. Urun büyümesinin engellenmesi için öncelikle hangi yöne doğru nasıl bir büyümeye sahip olduğunu bilmek gerekir. Bunun için de hastanın detaylı bir tomografi çektirmesi gerekecektir. Kanserli olan ya da olmayan tümör hücrelerinin ilerlemesini incelemek için mutlaka tomografi istenecektir.

Beyin dokularının incelenmesi için en etkili yöntem tomografi çektirmektir. Beyin karmaşık bir yapıya sahiptir. MR ve röntgen ile yapılan görüntüleme işlemleri çoğu zaman beyin dokularını detaylı bir biçimde görüntüleyememektedir. Ancak tomografi işlemiyle yapılan görüntülemelerin daha etkili olduğunu da belirtmek gerekir. Beyin dokuları bilgisayarlı tomografi cihazı ile detaylı bir biçimde görüntülenebilmektedir.

Kalp rahatsızlıklarında çoğu zaman tomografi istenmektedir. Özellikle damar tıkanıklığı, kalp bölgesindeki dejenerasyon gibi durumlarda tedavi sürecinin işleyebilmesi için hastadan tomografi çektirmesi istenebilmektedir. Tomografi, kalp dokularının detaylı bir biçimde görüntülenebilmesini sağlar. Bu yüzden kalp rahatsızlıklarında çoğu zaman tomografiye dayanan bir tedavi süreci uygulanır. Kalp kanserinde erken tomografi çektirmenin hayat kurtardığı da bilinmektedir.

Tomografi, tümörün yalnızca ilerleme yönünü görmek için değil, içeriğini anlamak için de çekilir. Tomografi çekmeden tümörün iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu olduğunu anlamak imkânsız olacaktır. Dolayısıyla herhangi bir tümör şüphesi söz konusuysa hastadan mutlaka tomografi çektirmesi istenir. Tümör kansere çevirmeden önce tomografi çektirmek erken tedavi yapılmasını sağlayabilir.

MAMMOGRAFİ

Meme kanseri kadınların en sık görülen kanseridir. Yaşı 35’in üzerinde olan tüm kadınlar bu konuda duyarlı olmalı ve bilinçlendirilmelidir. Mamografi, meme kanserinin erken teşhisinde kullanılabilecek en önemli görüntüleme yöntemidir. Mamografi ile elde edilen görüntüler yardımıyla, memede elle muayene ile saptanamayacak kadar küçük değişiklikler bile erkenden saptanabilir. Erken teşhis edilen meme kanseri ile hastaların tam şifa ile hayatlarına devam edebilmelerine imkan sağlanmış olur. Özellikle 40 yaşına gelen her kadın, hiçbir şikayeti olmazsa bile ilgili merkezlere giderek mamografi çektirmelidir, buna tarama (screening) mamografisi adı verilir. Kadınların kendi kendilerine yaptıkları meme muayenesinde meme cildinde herhangi bir yara, renk değişikliği, meme ucunda içeri kaçma, damarlarda gözle görülür bir şekilde çoğalma ve belirginleşme,  memede portakal kabuğu görünümü ve yoğun bir şekilde kızarma olup olmadığına bakarlar.

Görsel olarak bir problemin olup olmadığı kontrol edildikten sonra, elle muayene yapılır. Kadının elle kendi kendine muayenesinde bir şişlik, sertlik veya kitle farketmesi durumunda veya yukarda bahsedilen değişikliklerin saptanması durumunda en kısa zamanda bir meme cerrahına veya bir cerrahi onkoloji uzmanına veya meme ile uğraşan bir genel cerrahi uzmanına müracaat edilmesi gerekir. Bu durumda doktorunuz sizden mamografi incelemesi isteyecektir. Bu mamografi ise tanısal mamografi olarak adlandırılır. Tarama mamografisi ile tanısal mamografinin sadece çekim amaçları farklıdır, tarama mamografisinde hiçbir şikayet yokken inceleme yapılırken, diğerinde saptanan bazı bulgular nedeniyle inceleme yapılır. Ancak çekim şekilleri ile ilgili bir farklılık yoktur.

Mamografi Neden Çekilir?

Yapılan araştırmalara göre dünyada yaklaşık 8 – 9 kadından biri meme kanseri olmakta ve bu hastalığa yakalanan 28 kadından biri de meme kanserinden ölmektedir. Kadınlar arasında en sık görülen kanser türü meme kanseridir. Kadınlarda kansere bağlı ölümlerin en sık nedeni de meme kanseridir. Mamografi ile meme kanserinin erken teşhisi ve tam olarak tedavisi mümkün olabilmektedir. İşte bu nedenlerle, hiçbir şikayeti olmazsa bile, her kadın 35-40 yaş itibariyle düzenli aralıklarla mamografi çektirmelidir.

Mamografi Uygulamasının Yarar ve Zararları

Meme kanserinde erken teşhis imkanı sağlayan ve bir başka alternatifi olmayan yöntemidir. Her ne kadar da vücuda mamografi çekimi sırasında radyasyon verilse de, mamografi çekiminde alınan radyasyon dozu, günümüzde kullanılan elektronik cihazların yaymış olduğu radyasyon oranı ile neredeyse aynı olmaktadır. Bir başka deyişle, uzun bir uçak yolculuğu ile alınan radyasyon dozundan fazla değildir. Bu nedenlerle, mamografi çekiminden, alınacak radyasyon dozu nedeniyle sakınmak, pek kabul gören bir düşünce tarzı değildir. Mamografi çekimi ile erken teşhis yanında, meme kanserine bağlı ölüm oranlarının azaldığını gösteren çalışmalar mevcuttur.

Mamografinin Uygulanabilirliğini Etkileyen Durumlar

Kadınların meme küçültme veya silikon protez ile meme büyütme ameliyatları geçirmiş olması, mamografi çekimine engel teşkil etmez. Ancak, daha önce geçirilen meme ameliyatları ile ilgili mamografi teknisyeni ile radyoloji doktorunun bilgilendirilmesi gerekir.

Mamografi Çeşitleri

Mamografiler tarama ve tanı amaçlı olmak üzere ikiye ayrılır.

Tarama amaçlı mamografi: hiçbir şikâyeti olmayan kadınlar için uygulanan erken tanı ve teşhis yöntemidir. Kontrol amaçlı mamografi düzenli olarak yapılırsa erken tanı olasılığı artar. Memede oluşabilecek en küçük değişiklikler teşhis edilebilir ve tedaviye daha erken dönemde başlanabilir. Her kadının 40 yaşından itibaren her yıl düzenli olarak mamografi yaptırmaları önerilir. Kişisel risk faktörlerinin varlığında tarama mamografisine daha erken yaşta başlanabilir.

Tanı amaçlı mamografi: Memede şikâyeti bulunan kadınlarda ya da tarama amaçlı mamografi çekiminde memedesaptanan normal dışı oluşumlar nedeniyle takip edilen kadınlarda yapılan incelemedir. Tanı amaçlı mamografi elde edilen bulgular üzerine uygulandığı için ek görüntülemelere ihtiyaç duyulabilir ve daha uzun sürebilmektedir. Bu mamografide amaç problemli olduğu düşünülen oluşumun natürü hakkında bilgi vererek izlenecek yol ile ilgili bir algoritma oluşturulmasıdır.