Grip Salgınları, Endemi ve Pandemiler

Solunum yoluyla kolayca bulaşan, bölgesel ve küresel çapta salgınlara neden olan, kitlesel ölümlere ve büyük iş gücü kayıplarına yol açan önemli bir toplum sağlığı sorunu: Gribal Enfeksiyon

Gribal enfeksiyonlar çok eski çağlardan beri bilinmektedir. İlk kez Hipokrat tarafından M.Ö. 412 yılında tanımlandı. İnfluenza virusu Orthomyxoviridea ailesi içinde yer alan zarflı bir RNA virüsüdür. A, B ve C olmak üzere üç ana tipi ve birçok alt tipi mevcuttur. Virusun yüzeyinde hemaglütinin (H) ve nöraminidaz (N) aktivitesine sahip antijenik glikoprotein yapılar bulunur. İnfluenza A virusu; klinik açıdan ağır seyreder, sıklıkla antijenik değişime uğrar, epidemi ve pandemilerden sorumludur. İnfluenza B virusu; klinik açıdan hafif seyirli, kısmen antijenik değişime uğrar ve sporadik yayılım gösterir. İnfluenza C virusu ise nezle benzeri hafif enfeksiyona neden olur ve antijenik değişime uğramaz

Grip Nasıl Bulaşır

Enfeksiyon, öksürme ve hapşırma ile damlacık enfeksiyonu şeklinde doğrudan veya kontamine nesnelerle temas sonucunda dolaylı olarak bulaşmaktadır. Hastalık; yüksek ateş, şiddetli öksürük, burun akıntısı, halsizlik, baş ağrısı, boğaz ağrısı, yaygın kas ve eklem ağrısı ile seyreder. Halsizlik ve yaygın kas ağrılarının oluşturduğu aşırı bitkinlik hali nedeniyle grip hastalığı halk arasında paçavra hastalığı olarak da anılır.

Bir enfeksiyonun küçük çaptaki salgınlarına endemi, bir ülkeyi etkileyecek çaptaki daha büyük salgınlarına epidemi, dünyanın büyük bir bölümünü etkileyen küresel salgınlarına ise pandemi adı verilir. İnfluenza tiplerinden sadece influenza A pandemiye yol açmaktadır.

Okunmaya Değer Yazı!  Dudak Kanserine Dikkat!

İnfluenza grubu virusların insanlarda oluşturduğu mevsimsel grip; epidemik yayılıma, pandemik grip; pandemik yayılıma, zoonotik veya varyant grip ise endemik yayılıma örnek gösterilebilir. Zoonotik grip çoğunlukla endemik olarak seyrediyor olsa bile epidemi veya pandemi yapma potansiyeline sahiptir. Pandemilerde, hastalık dünyanın her bölgesinde ve her yaşta görülebilir, cinsiyet farkı yoktur, mevsimsel grip her yıl tekrarlayan bir hastalık olduğu için pandemik gribe göre daha az sayıda kişi hastalanır, pandemide çocuklar ve gençler mevsimsel gribe kıyasla hastalığa daha fazla yakalanmaktadır.

Gripten Korunma Yolları

İnfluenza epidemileri kuzey yarımkürede kış aylarında meydana gelirken, tropikal ülkelerde yılın her döneminde görülür. İnfluenza virusunun antijenik yapısına karşı toplumlarda bağışıklığın bulunmadığı durumda, tüm dünyayı etkileyen influenza pandemisi meydana gelir. Ani ve major antijenik varyasyon (antijenik sapma:şift), hem hemaglütinin hem de nöraminidazı ilgilendiriyorsa, oluşan pandemi çok daha şiddetlidir. Geçmiş pandemilerdeki antijenik yapıya benzer bir virus yıllar içinde yeniden yayılırsa ve geçmişte infekte olup bağışıklanmış kişiler halen hayatta ise, pandemi hafif şiddette atlatılabilir. Pandemiyi takip eden yıllar içinde viral antijenlerde oluşan minör değişikliklere (antijenik kayma:drift) bağlı olarak epidemiler görülebilecektir. Epidemiler sırasında, virusun antijenik yapı değişikliği orijinal virustan büyük farklılık göstermediğinden, önceden virusla infekte olmuş kişiler korunacaktır.

Tarihten günümüze önemli pandemiler

İlk influenza pandemisi 1580’de yaşandı. İnfluenza virusu tanımlanırken; tipi, izolasyon yeri, izolasyon yılı ve subtipi belirtilerek isimlendirilir. Örneğin; İnfluenza A/Mexico/2009/H1N1 gibi. İnfluenza pandemileri yaklaşık 15-40 yıl aralıklarla ortaya çıkmaktadır. Yirminci yüzyılda üç önemli influenza pandemisi görülmüş ve büyük kitlesel ölümlere neden oldu. 1918-1920 yılları arasında görülen İspanyol gribi (H1N1) 20-50 milyon insanın ölümüne yol açtı, Daha sonra 1957 yılında görülen Asya gribi (H2N2) pandemisinde 1 milyon, 1968 yılındaki Hong Kong gribi (H3N2) pandemisinde ise 800 bin kişi öldü. En son 2009 yılında Meksikadan başlayarak dünyaya yayılan Swine İnfluenza (Domuz gribi – H1N1) pandemisinde Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre dünya genelinde 12 bin 799 kişi öldü. 208’den fazla ülkeyi etkileyen pandemide, Türkiye’de 600’den fazla kişi hayatını kaybetti.

Okunmaya Değer Yazı!  Boyun Düzleşmesi

Bu salgınların hayvan kaynaklı olduğunu gösteren veriler elde edilmiştir. 1918’deki salgından izole edilen viruslar domuzdan, 1957 ve 1968’dekiler kümes hayvanlarından genetik zincirler içermektedir. 1997 yılı yazında kanatlı (avian) influenza virusu olan influenza A/ H5N1’in kuşlardan direkt olarak insanlara geçebildiği görüldü.

Yakın zamanda Çin’in doğusundaki Şanghay kentinde kuş gribi virüsü (H7N9) bulaştığı tespit edilen iki kişinin öldüğü bildirilmiştir. Çin’in ana kesiminde yeni bir tür kuş gribinin görüldüğü Mart 2014 ayından bu yana yaklaşık 180 vakaya rastlandı.

Bebekler, çocuklar, yaşlılar, gebeler, astım benzeri kronik akciğer hastalığı olanlar, şeker hastaları, kronik böbrek hastaları, kanser hastaları ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar gribal enfeksiyonu daha ağır geçirmekte ve hastalık ölümle sonuçlanabilmektedir. Bu risk grupları aşılanmalıdır. Antijenik yapıların sürekli değişmesi nedeniyle risk grubundaki insanların yeni antijenik yapıları içeren aşılarla her yıl aşılanmaları gerekir. Aşının % 70-90 oranında koruyuculuğu vardır. Aşının uygulanması için en uygun dönem ekim ve kasım ayları olmakla birlikte şubat ayı sonuna kadar da uygulanabilir.

2009’da dünyada yaşanan salgın esnasında ülkemizin pandemi deneyimi açısından önemli kazanımları oldu. Gelecekte tekrarlama olasılığı olan grip pandemilerinde gelişebilecek kayıpları azaltmak için ülke çapında salgın yönetim algoritmaları oluşturmak gerekir.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir